η ζωή είναι εδώ

του Ανδρέα Ρουμελιώτη

Έτσι ανατάχτηκε το κατεστραμμένο Βανκούβερ. Έτσι επιβίωσε η Αργεντινή. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα ζήσουμε κι εμείς. Με τον εναλλακτικό τρόπο που εφηύραν για να ζουν εκατοντάδες εκατομμύρια νέοι και φτωχοί στην Ευρώπη. Με την αλληλέγγυα ανταλλακτική οικονομία. Η οποία αποτελεί πλέον το 10% της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Έτσι θα επιβιώσουμε. Δημιουργώντας παράλληλα Εναλλακτικά Νομίσματα και Ηθικές-Κοινωνικές τράπεζες. Με τη γεωργία της εγγύτητας, τους αστικούς λαχανόκηπους τις τοποφαγικές αγορές απευθείας διάθεσης τροφής, το Ηθικό Ισοδίκαιο Εμπόριο, τις οικοκοινότητες, τις συλλογικές κουζίνες, τα αυτοδιαχειριζόμενα στέκια. Με κοινωνικά παντοπωλεία, ιατρεία, φροντιστήρια, θέατρα. Με τα αλληλοβοηθητικά δίκτυα υγείας. Με διευρυνόμενα δίκτυα ανταλλαγών σε όλα: στα σπίτια, στα εξοχικά, στο πάρκινγκ, στις μετακινήσεις, στα προϊόντα, στις υπηρεσίες, στις διακοπές. Μόνο έτσι μπορεί να μειωθεί η ανεργία και να χτυπηθεί η μαύρη εργασία.

Τα έγραφα αυτά 20 χρόνια στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» και τα εξέδωσα στο βιβλίο που κυκλοφορεί με τίτλο «Μπορώ και χωρίς ευρώ» (εκδόσεις Ιανός).Εκεί παρουσιάζω ένα καινούργιο κόσμο που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία δύο χρόνια στην Ελλάδα: περισσότερα από 1.000 δίκτυα, ομάδες και οργανώσεις της αλληλέγγυας οικονομίας.

Το κοινωνικό κράτος καταρρέει. Στη θέση του ή θα αναπτυχθεί ένα εθνικό δίκτυο αλληλέγγυας οικονομίας στα πρότυπα της «Εθνικής Αλληλεγγύης» του ΕΑΜ ή θα ριζώσει μοιράζοντας τρόφιμα στις φτωτογειτονιές -οργανωμένη στα πρότυπα της Χεσμπολάχ- η Χρυσή Αυγή. Σ’ αυτό το δισέλιδο θα φιλοξενούμε κάθε Σάββατο ειδήσεις, ρεπορτάζ και συνεντεύξεις αυτού του νέου ελπιδοφόρου κινήματος.

Προσκεκλημένος μας σήμερα ο Παναγιώτης Σαϊτανούδης. Ενας σύγχρονος Εθνικός ευεργέτης! Το ελληνικό κράτος παριστάνει ότι δεν τον ξέρει. Στο εξωτερικό τον βραβεύουν. Εκτός των άλλων, το 2009 τιμήθηκε από το Bioversity International και τον Δήμο της Ρώμης με το βραβείο του Φύλακα της βιοποικιλότητας της Μεσογείου.

Το 1995, ίδρυσε από προσωπική του ανάγκη το ΠΕΛΙΤΙ (που στα ποντιακά σημαίνει βελανιδιά) στο Μεσοχώρι Παρανεστίου Δράμας. Μια οικοκοινότητα και ένα δίκτυο με στόχο τη συλλογή, διατήρηση και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών καθώς και την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τη μεσολάβηση χρήματος.

Το ΠΕΛΙΤΙ (www.peliti.gr) είναι πλέον το μεγαλύτερο εθνικό δίκτυο απ’ όπου περισσότεροι από 100.000 ερασιτέχνες παραγωγοί προμηθεύονται και ανταλλάσσουν σπόρους από παραδοσιακές ποικιλίες και οικόσιτα ζώα, υπό εξαφάνιση. Στις δραστηριότητές του συνδράμουν γεωργοί, κτηνοτρόφοι, ακτιβιστές, πανεπιστημιακοί και καλλιτέχνες. Λειτουργούν εργαστήρια, οργανώνονται θεατρικές και μουσικές παραστάσεις ενώ εκπαιδεύονται ομάδες μαθητών και φοιτητών.

Συμμετέχει ενεργά στο κίνημα υπεράσπισης των ντόπιων ποικιλιών στην Ευρώπη. Τον Απρίλιο του 2011 ήταν παρών στις Βρυξέλλες, στις «Ημέρες Δράσης για την Αυτοδυναμία σε Σπόρους». Η συνάντηση αυτή το 2012 μεταφέρθηκε στο Μεσοχώρι, στη γη του Πελίτι, και έγινε μαζί με τη 12η Πανελλαδική Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών με τη συμμετοχή εκπροσώπων από 13 χώρες και περισσότερους από 7.000 επισκέπτες.

Π. Σαϊτανούδης: «Ο φύλακας της βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο»

Παναγιώτη, διάβασα πως από τις ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες που υπήρχαν το 1950 καλλιεργείται πλέον στην Ελλάδα μόνο το 3%. Γιατί συνέβη αυτό;

Σύμφωνα με τον FAO (2004), περίπου το 75% του φυτικού γενετικού υλικού παγκοσμίως και το 90% των ντόπιων ποικιλιών έχουν εκλείψει τα τελευταία 100 χρόνια, επειδή οι γεωργοί σε όλον τον κόσμο σιγά σιγά εγκατέλειψαν τις ποικιλίες που καλλιεργούσαν παραδοσιακά, για να τις αντικαταστήσουν με ομοιόμορφες βελτιωμένες ή «εξωτικές» ποικιλίες υψηλών αποδόσεων. Αποτέλεσμα αυτής της εγκατάλειψης είναι η παγκόσμια διατροφή να βασίζεται σήμερα κατά 75% σε 12 μόνο φυτά, με κύρια το ρύζι, τον αραβόσιτο και το σιτάρι.
Η αυξανόμενη γενετική ομοιομορφία, η μείωση της γενετικής βάσης των καλλιεργειών και η γεωργική εκμετάλλευση τεράστιων εκτάσεων με μία μόνο ποικιλία οδήγησε σταδιακά στην αύξηση της γενετικής ευπάθειας των καλλιεργειών, στα εξελισσόμενα παθογόνα, με εμφανείς τις αρνητικές συνέπειες και σε πολλές περιπτώσεις την εκδήλωση επιδημιών.

Πώς χάθηκε εκείνη η ντομάτα που την έτρωγες και «κοκκίνιζε» το μάγουλό σου;

Η ντομάτα αυτή δεν χάθηκε τελείως. Μάλιστα, τα τελευταία δέκα χρόνια οι εναπομείνασες ντόπιες ποικιλίες έχουν κερδίσει έδαφος στο τραπέζι μας και στη γη μας. Είναι στο χέρι μας, μέσα από τις διατροφικές μας επιλογές και συνήθειες, να αλλάξουμε τα πράγματα προς το καλύτερο. Καθημερινά ψηφίζουμε με το πιρούνι μας τι γεωργία και τι πλανήτη θέλουμε.

Πόσες ντόπιες ποικιλίες έχουν διασώσει οι τράπεζες σπόρων;

Πολύ μεγάλος ο αριθμός ποικιλιών διατηρείται σε τράπεζες σπόρων. Για παράδειγμα, μόνο για τις ντομάτες ξέρουμε ότι υπάρχουν 12.000 ποικιλίες παγκοσμίως. Οι σπόροι είναι κάτι ζωντανό και μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου. Το θέμα δεν είναι να διατηρούνται μέσα σε τράπεζες, αλλά να συνεχίζουν το ταξίδι τους στη γη και να μπορούν οι αγρότες να έχουν πρόσβαση σ’ αυτούς.

Τι έχει καταφέρει το δίκτυο του Πελίτι διά της σποράς, μέσω της ανταλλακτικής οικονομίας;

Το Πελίτι ξεκίνησε το 1995. Το 1999 οργάνωσε την πρώτη γιορτή ανταλλαγής ντόπιων ποικιλιών. Το 2000 στήθηκε το Πανελλαδικό Δίκτυο Διάδοσης και Διάσωσης των Ντόπιων Ποικιλιών και των Αυτόχθονων Αγροτικών Ζώων του Πελίτι: «Κατά Τόπους Αγροκτήματα». Ηταν το πρώτο πετυχημένο ανταλλακτικό δίκτυο στην Ελλάδα. Σήμερα συμμετέχουν περίπου 250 καλλιεργητές και κτηνοτρόφοι. Ανοίξαμε τον δρόμο και όλα αυτά τα χρόνια «σπέρνουμε» τις ντόπιες ποικιλίες παντού στην Ελλάδα και δημιουργούμε «γέφυρες» ανάμεσα σ’ αυτούς που έχουν ντόπιους σπόρους και σ’ εκείνους που τους αναζητούν. Η ανταλλακτική οικονομία και τα δίκτυα σαν του Πελίτι παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της ποιότητας της τροφής μας και της καθημερινότητάς μας.

Δώσε μας μια εικόνα του κινήματος των τοποφάγων που αναπτύσσεται στην Ευρώπη και της σύγκρουσης με τη Monsado και τις άλλες πολυεθνικές, οι οποίες προωθούν τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα.

Το Πελίτι είναι ένα κίνημα με θετική πρόταση και όχι καταγγελτικό. Προσπαθούμε με απλές καθημερινές πρακτικές να βελτιώσουμε τη ζωή μας. Μας ενδιαφέρουν τα θετικά που συμβαίνουν γύρω μας και αυτά στηρίζουμε για να ανθήσουν. Αναγνωρίζουμε τη δική μας ευθύνη για όσα συμβαίνουν και προσπαθούμε να την αναλάβουμε, γιατί μόνο έτσι μπορούν να γίνουν οι μεγάλες αλλαγές.

Πολλοί φοβούνται ότι έτσι όπως εξελίσσεται η όλη… φάση, θα πεινάσουμε. Μπορούμε μόνο με τις ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες, τους αστικούς λαχανόκηπους και τις τοποφαγικές αγορές απευθείας διάθεσης τροφής να ταΐσουμε τον πληθυσμό; Δεν αποτελεί πολυτέλεια να λέμε «μπλιαχ, τα υβρίδιά τους είναι άγευστα και δεν μοσχοβολάνε»;

Οι παγκόσμιοι οργανισμοί έχουν προειδοποιήσει για ενδεχόμενη επισιτιστική κρίση, λόγω της αλλαγής του κλίματος και της παγκόσμιας αύξησης του πληθυσμού. Το 2011 συμμετείχα στο διεθνές συνέδριο που διοργάνωσε το Bioversity International μ’ αυτό το θέμα.

Οι ντόπιες ποικιλίες μπορούν να θρέψουν τον παγκόσμιο πληθυσμό! Στις μέρες μας υπάρχει πείνα στον πλανήτη γιατί αυτή είναι η πολιτική που ακολουθείται.

Οταν επιλέγουμε προϊόντα από τοπικές αγορές, κάνουμε οικονομία στους φυσικούς πόρους, οπότε αφήνουμε τροφή και για τα παιδιά μας. Οι ντόπιες ποικιλίες είναι προσαρμοσμένες στην περιοχή που βρίσκονται, οπότε αντέχουν στις ασθένειες και μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα και στις κλιματικές αλλαγές. Δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε λιπάσματα και δεν καταστρέφουν τη γονιμότητα του εδάφους.

Βεβαία, θα πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς καταναλωτικές συνήθειες. Αν ζητάμε ντομάτες μέσα στον χειμώνα, φρούτα και λαχανικά απ’ όλο τον κόσμο όλο τον χρόνο, τότε σίγουρα θα οδηγηθούμε σε διατροφικό αδιέξοδο.

«Τοπική παραγωγή για τοπική κατανάλωση» μας λέει ο Γιώργος Δαουτόπουλος, πρώην καθηγητής του ΑΠΘ της Γεωπονικής Σχολής.

ΟΙΚΟΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Το Δέντρο
Μαραθώνας-Ανατολική Αττική
http://todentro.blogspot.com
email: aqua@hol.gr

Οικοκοινότητα Κύτταρο Νέας Γης
Πήλιο
http://kyttaronewearth.webs.com
email: kyttaroneasgis@yahoo.com

Κοινότητα Ουτοπία
http://koinotita-utopia.blogspot.com

Κίνηση για την προώθηση και τη δημιουργία οικολογικών οικοκοινοτήτων στην Ελλάδα
www.oikokinotita.gr

Free and real:
Οικισμός Αγιος, Δήμος Ιστιαίας-Αιδηψού Βόρεια Εύβοια
http://telaithrion.freeandreal.org
email :info@freeandreal.org

Αλλος Τρόπος
http://allostropos.blogspot.com
email: yiorvla@gmail.com

Οικολογικά Χωριά
http://oikokoinotita.blogspot.com
email: a.chatzithomas@gmail.com

Δρόμοι Σύνθεσης:
Χόρτο Πηλίου
http://dromoisynthesis.wordpress.com
email: pathways2synthesis@gmail.com

State of Nature
http://www.state-of-nature.gr
email: state.of.nature.team@gmail.com

Ελπιδοχώρι
Μαλαντρένι Αργους
http://www.elpidohori.gr/
email: contact@elpidohori.gr