του Στάθη Λουκά *
Η Δημ.Αριστερά στο ξεκίνημά της παρουσιάστηκε σαν μια πολιτική προσπάθεια να συγκεράσει οργανικά τρεις πολιτικές ιστορικές εμπειρίες: τον Δημοκρατικό Δρόμο για το Σοσιαλισμό, την (αριστερή) Σοσιαλδημοκρατική εμπειρία και τις προοδευτικές εκφράσεις της Οικολογικής Αντίθεσης.
Ηθελημένα θα περιορισθώ στην ιστορική εμπειρία του Δημοκρατικού Δρόμου για το Σοσιαλισμό, που την πολιτική κληρονομία του διεκδικούσε σαν «ανανεωτική αριστερά» η ηγετική ομάδα, άμα τη δημιουργία της Δημ. Αριστεράς, σαν μονοπωλιακή έκφραση 24ων, και, καρατίων. Είχε τόσο μεγάλη καθαρότητα, μάλιστα, που μετά την πολυετή συνήθεια να την κλίνει μόνο στην αφαιρετική πτώση – για να της αφαιρεί περιεχόμενο – την συνδύασε τώρα τελευταία με τις έρευνες της εκλογικής αγοράς (όρα δημοσκοπήσεις), για να προσθέσει και το βοηθητικό κεκλιμένο επίπεδο για τη σιωπηλή διολίσθηση στο πεδίο των «μεταρρυθμίσεων», δηλ. την «ευγενική» μετονομασία των μνημονιακών και μη αντιμεταρρυθμίσεων.
Και περιορίζω την περίσκεψή μου, για ένα και και μόνο λόγο: οτι εδώ και εξήντα χρόνια (21 Αυγούστου1964) πέθανε (στη Γιάλτα) ο Παλμίρο Τολιάττι.
Σπάνια το παρελθόν μπορεί να υπαγορεύσει ή να υποδείξει λύσεις για τα προβλήματα του παρόντος. Διηγείται όμως ιστορίες και πρόσωπα που είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε. Και μια τέτοια ιστορία είναι αυτή που έχει σχέση με το πρόσωπο του Παλμίρο Τολιάττι, ιδρυτικού μέλους του ΙΚΚ και γενικός του γραμματέας, μετά τον Γκράμσι. Ένα μέρος του πολιτικού και αξιακού μας φορτίου – που σχετίζεται με την εμπειρία του Δημοκρατικού Δρόμου – σ’αυτόν οφείλεται.
Ο Παλμίρο Τολιάττι, είναι ο πολιτικός «οικοδόμος» του Δημοκρατικού Δρόμου για το Σοσιαλισμό. Μια και ο ίδιος αναγνωρίζει στον Αντόνιο Γκράμσι την γενεσιουργό επεξεργασία αυτού του Δρόμου, καθώς και του «μέσου για την οικοδόμησή του, δηλ. του πολιτικού κόμματος. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος κάνει μια βασανιστική δουλειά για να τα διατηρήσει, να τα περισώσει από ένα σταλινικό ενταφιασμό και να φθάσει στην «ολοκληρωτική» δημοσίευση των «χειρογράφων τετραδίων» του Α. Γκράμσι, που τα θεωρούσε σαν από τις πιό σημαντικές μαρξιστικές εργασίες και θεωρήσεις του χιλιαεννιακόσια.
Χωρίς άλλο επανειλημμένα θα έχουμε ακούσει από ηγέτες διαφόρων εκφράσεων της Αριστεράς – και όχι μόνο – την φράση: «Ερχόμαστε από μακρυά και μακρυά πολύ μακρυά πηγαίνουμε χωρίς αμφιβολία. Ο στόχος μας είναι η δημιουργία στη χώρα μας μιας κοινωνίας ελεύθερων και ίσων, στην οποία να μην υπάρχει εκμρετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο».
Μα για να επιτύχει το μακρυνό του ταξείδι προσπάθησε να οικοδομήσει ένα μέσον, που θα του επέτρεπε να χαράξει το δρόμο και να τον ακολουθήσει, και που δεν ήταν άλλο από ένα κομμα. Το νέο κόμμα, που δεν κάνει μόνον ατζιτάτσια και προπαγάνδα, αλλά προσπαθεί να οικοδομήσει πολιτική (λύση των προβλημάτων «της πόλεως»), ξεκινόντας από «το εργοστάσιο και τα προβλήματα του Δήμου» (1944). Από τότε προστέθηκαν πληθώρα αντιθέσεων και προβλημάτων για την οικοδομηση πολιτικής.
Απαραίτητο όμως στοιχείο της πολιτικής «θεώρησης του πολέμου θέσεων» στη σκέψη του Τολιάττι και στην εμπειρία του Δημοκρατικού Δρόμου ήταν – και είναι ακόμη – η πίεση από τα κάτω – απο τη μεριά των υποδεέστερων τάξεων στην κατεύθυνση της κατάκτησης και σταθεροποίησης καινούργιων δομών, χώρων δημοκρατίας και κοινωνικών δικαιωμάτων, καθώς και διαφύλαξής τους. Μια κινητοποίηση και πίεση που ήταν συνέπεια της «συγκεκριμένης ανάλυσης» των κοινωνικών δομών, των διαφόρων κοινωνικών διαρθρώσεων και ενός συγκεκριμένου πολιτικού προοδευτικού σχεδίου. Πράγμα που έπρεπε να συνοδεύεται από μια αυστηρή ανάλυση του συσχετισμού δύναμης, λογική συνέπεια της ταξικής διαπάλης.
Όμως, όπως τονίζει και ο Τρόντι, «οΤολιάττι ήταν γκραμσιανός, που όμως δεν παύει ούτε μια στιγμή να είναι τολιαττιάνος» – δηλ. να διακατέχεται από ρεαλισμό, να εκτιμάει με αυστηρότητα τους συσχετισμούς δύναμης, όχι για να κρυσταλλοποιήσει την κατάσταση, αλλά για να την αλλάξει προς όφελος μιας πλατειάς συμμαχίας που επιδιώκει μια προοδευτική διέξοδο, στην κατεύθυνση της πορείας του Δημοκρατικού Δρόμου.
Και αναλογιζόμενος τα παραπάνω αναρωτιέμαι: τι σχέση έχουν με την Τολιαττική θεώρηση του Δημοκρατικού Δρόμου προς το Σοσιαλισμό (που είναι συλλογική επιλογή της Δημ.Αριστεράς) οι επιλογές της θολής σκέψης της ηγετικής ομάδας; λανθασμένες επιλογές που, για να τις υποστηρίξει διαδοχικά:
-α. τις διαφήμισε σαν απόρροια της πολιτικής «του ιστορικού συμβιβασμού» του Μπερλινγκουέρ
-β. το 4-2-1 που απορρίπτεται συλλήβδην από την επιλογή Μπερλινγκουέρ, αντικρίστηκε σαν προβολή και σύγχρονη επεξήγηση (για το 2010-20) της Γκραμσιανής θεώρησης «του πολέμου θέσεων» (και η πίτα ακαίρια και ο σκύλος χορτάτος).
-γ. προβάλλει σιωπηλά την υποψηφιότητα του προέδρου του κόμματος στον τιμητικό θώκο – σχεδόν διακοσμητικό, χωρίς πραγματική δυνατότητα πολιτικής παρέμβασης – του Προέδρου της Δημοκρατίας, σα μοχλό για μια προδευτική διέξοδο από την κρίση.
Η μόνη απάντηση στο ρητορικό ερώτημα είναι «Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι». Εκτός βέβαια αν η ηγετική ομάδα, στις διάφορες εκφράσεις της, έχει να αντιπαραθέσει σε ότι παραμένει ακόμα ζωντανό από την Τολιαττική θεώρηση του Δημοκρατικού Δρόμου, μια καινούργια θεωρητική επεξεργασία.
Και σωστό θα ήταν να την παρουσιάσουν στα σοβαρά στο προσεχές συνέδριο
*Ο Στάθης Λουκάς είναι μέλος της Κ.Ε της ΔΗΜΑΡ
