Μετά από έξι χρόνια πολιτικών λιτότητας, έχει γίνει σαφές ότι η αύξηση του ΦΠΑ δεν φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα στην οικονομία. Οπότε η τελευταία κυβερνητική πρόταση, που είδε το φως της δημοσιότητας και αφορά την αύξηση του υψηλού συντελεστή από το 23% στο 24%, μοιάζει μάλλον καταδικασμένη να αποτύχει…
Η κυβέρνηση, σύμφωνα με τις πληροφορίες που δεν έχουν διαψεστεί, προσβλέπει σε έσοδα 500 εκατ. ευρώ από την αύξηση του υψηλότερου συντελεστή κατά μία μονάδα. Μάλιστα οι ίδιες πληροφορίες υποστηρίζουν ότι η πρόταση εχει γίνει αποδεκτή από τους πιστωτές. Ωστόσο τα οικονομικά στοιχεία των τελευταίων ετών δεν συμμερίζονται την αισιοδοξία και των δύο πλευρών, ενώ φαίνεται να δικαιώνουν τις ενώσεις επαγγελματιών, που ήδη αντιδρούν στο μέτρο. Άλλωστε οι τελευταίοι δεν βρίσκονται πρώτη φορά σε αυτήν τη θέση, καθώς πρόκειται για την πέμπτη αύξηση του ΦΠΑ, από το 2010.
Στις 3 Μαρτίου του 2010 η κυβέρνηση Παπανδρέου ψηφίζει το δεύτερο πακέτο μέτρων λιτότητας, πριν τη συγκρότηση του μηχανισμού βοήθειας προς την Ελλάδα και την υπογραφή του πρώτου μνημονίου. Το πακέτο προέβλεπε άμεση αύξηση και των τριών συντελεστών του φόρου και συγκεκριμένα του χαμηλότερου από 4,5 στο 5%, του μεσαίου από 9% στο 10%, από 19% στο 21%. Δεν ήταν καν η μόνη για εκείνο το έτος.
Το πρώτο μνημόνιο προέβλεπε: αύξηση (από 1η Ιουλίου 2010) του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από 21% σε 23%, του μεσαίου από 10% σε 11% και νέα αύξηση (από 1η Ιανουαρίου 2011) του μεσαίου από 11% σε 13% και αντίστοιχα του χαμηλού στο 6,5%. Συνοπτικά μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο, το 4,5 – 9 – 19 έγινε 6,5 – 13 – 23 και ο στόχος κυβέρνησης και δανειστών ήταν για επιπλέον έσοδα περίπου 3 δισ. ευρώ. Στην πράξη διαψεύστηκαν οιχτρά.
Αντί να αυξηθούν 3 δισ., τα έσοδα του κράτους από τον ΦΠΑ μειώθηκαν κατά περίπου 500 εκατ το 2011 και 1,8 δις το 2012. Η παταγώδης αποτυχία του μέτρου μάλλον ήταν και αυτή που οδήγησε στην εγκατάλειψη κάθε σκέψης για νέα αύξηση τα επόμενα χρόνια (και τα επόμενα πακέτα «διάσωσης» που ακολούθησαν). Μέχρι που τον Ιούλιο του 2015, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ προχώρησε στην έμμεση αύξηση του φόρου, μέσω της μαζικής μετάταξης προϊόντων από τους χαμηλούς συντελεστές στους υψηλότερους αλλά και της ακύρωσης του χαμηλού ΦΠΑ για συγκεκριμένα νησιά. Ο στόχος ήταν (και παραμένει μέχρι νεωτέρας) έσοδα 1% του ΑΕΠ κάθε χρόνο, δηλαδή περίπου 1,8 δις επιπλέον. Το 2015 όμως τα έσοδα από την είσπραξη αυξήθηκαν μόνο κατά 12 εκατ.
Η αύξηση του ΦΠΑ αποτελεί ένα μνημονιακό deja vu και προκαλεί εντύπωση το πώς κυβερνηση αλλά και θεσμοί μοιάζουν να επιμένουν σε ένα μέτρο που έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτυχημένο. Οι «αριθμοί πρέπει να βγαίνουν» αλλά η προσφατη εμπειρία λέει πώς κάτι τέτοιο είναι τουλάχιστον αμφίβολο…
