του Νίκου Χρυσόγελου*
Οι κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές συνέπειες από τις εξορύξεις χρυσού στη Χαλκιδική, τα κολοσσιαία ζητήματα που προκύπτουν από το χειρισμό της υπόθεσης από την πολιτική εξουσία, οι κινητοποιήσεις και οι τεκμηριωμένες θέσεις των κατοίκων της περιοχής, δυστυχώς ελάχιστα έχουν τεθεί στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης.
Ετσι, είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς την ουσία της υπόθεσης και ταυτόχρονα εύκολο να καταλήξει σε λάθος συμπεράσματα, μαθαίνοντας τα νέα για την πρόσφατη επίθεση στις εγκαταστάσεις της εταιρείας. Μιας επίθεσης που είναι καταδικαστέα, περίεργη και αποπροσανατολίζει τη συζήτηση, δυσφημεί τους πολύχρονους αγώνες των κατοίκων. Δεν πρέπει να επιτραπεί η αξιοποίηση αυτής της ενέργειας για ποινικοποίηση όσων έχουν αγωνιστεί δημόσια και μαζί με τους κατοίκους για την αποτροπή της επένδυσης.
Τι συμβαίνει στη Χαλκιδική; Η Ελλάδα μεταβίβασε το 2004 σε μια εταιρεία χρυσού, με ευτελές αντίτιμο 11.000.000 ευρώ, μία μεταλλευτική περιοχή 317.000 στρεμμάτων, που είναι κυρίως δάσος και περιέχει τη μεγαλύτερη υδροφορία της Χαλκιδικής. Μετά από αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων και διαφόρων αγοραπωλησιών, η χρηματιστηριακή αξία αυτής της αρχικής επένδυσης πολλαπλασιάστηκε χωρίς η Χαλκιδική ή η Ελλάδα να ωφεληθούν οικονομικά, και χωρίς νέα εξόρυξη. Το 2011, μετά από έναν κατ’ επίφαση διάλογο, εκδόθηκε από το ΥΠΕΚΑ η άδεια έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για νέα έργα εξόρυξης χρυσού στην περιοχή, με την οποία διαφωνούμε ριζικά.
Θα ρωτήσει κάποιος: την εποχή της κρίσης, δεν πρέπει να εκμεταλλευτούμε τα όποια πολύτιμα μέταλλα έχει η χώρα; Οχι αν δεν ωφελείται η χώρα, όχι αν καταστρέφεται το μέλλον ενός τόπου για τις επόμενες γενιές.
Η συγκεκριμένη περιοχή είναι πυκνοκατοικημένη, με σημαντικές οικονομικές δραστηριότητες, όπως παραγωγή μελιού, ελιάς, κηπευτικών, αλιευμάτων, ενώ η Χαλκιδική είναι ο τρίτος τουριστικός προορισμός στην Ελλάδα. Ο αριθμός εργαζομένων στα μεταλλεία δεν θα αναπληρώσει τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν από υπαρκτούς σήμερα τομείς της τοπικής οικονομίας. Πορίσματα από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Τεχνικό Επιμελητήριο Κεντρικής Μακεδονίας, τη Γεωπονική Σχολή Θεσσαλονίκης, εκτιμούν ότι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, στα φυτά, στα ζώα και τη ζωή των κατοίκων θα είναι μη αναστρέψιμες. Μερικοί προσπαθούν να μας πείσουν ότι οι εξορύξεις αυτές, που παράγουν έναν τόνο αποβλήτων για κάθε μισό γραμμάριο χρυσού, θα αποφέρουν σημαντικά ποσά για τη χώρα. Ομως είναι γνωστό ότι το ελληνικό Δημόσιο δεν έχει έσοδα από μεταλλευτικά δικαιώματα. Εύλογα η τοπική κοινωνία πιστεύει ότι οι ζημιές από την επένδυση θα πλήξουν πολλαπλάσια τον τόπο, από τα όποια αναμενόμενα οικονομικά οφέλη.
Το θέμα δεν αφορά μόνο τη Χαλκιδική, καθώς παρόμοιες επενδύσεις σχεδιάζονται στη Θράκη και στο Κιλκίς. Ως κοινωνία, μπορούμε να επιλέξουμε να συνδεθούμε με πιο καινοτόμες πολιτικές, όχι με αυτές που μας οδήγησαν στην κρίση. Αν όχι χρυσός, όμως, τι; Είναι κατανοητή η αγωνία όσων κατοίκων έχουν απογοητευτεί μη βλέποντας εναλλακτικές λύσεις απασχόλησης και αναγκάζονται να υποστηρίξουν το σχέδιο εξορύξεων, αν και καταλαβαίνουν ότι αυτό είναι καταστροφικό για την περιοχή τους. Οι λύσεις όμως στα προβλήματα θα προέλθουν από τη συνεργασία των τοπικών φορέων, πίεση στη διοίκηση και πρωτοβουλίες από τα κάτω, που αξιοποιούν επιτυχημένα ευρωπαϊκά παραδείγματα.
Ενα επιτυχημένο παράδειγμα, μια πραγματικά βιώσιμη, εναλλακτική λύση απέναντι στην πρωτογενή εξόρυξη πολύτιμων μετάλλων, είναι η βελγική εταιρεία Umicore. Επικεντρώνεται αποκλειστικά στην ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση μετάλλων, εξάγοντας μέταλλα όπως ο χρυσός, από το βουνό των πεταμένων τηλεοράσεων, υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων, που παράγουν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές κάθε χρόνο. Απασχολεί 14.572 άτομα και το 2011 μόνο είχε τζίρο 14.5 δισ. ευρώ, ποσό συγκρίσιμο με την εκτιμώμενη αξία όλου του χρυσού της Χαλκιδικής.
Οι Πράσινοι υποστηρίζουμε ένα νέο μοντέλο βιομηχανικής πολιτικής, το οποίο ελαχιστοποιεί τις εξορύξεις πρώτων υλών που δεν είναι ανανεώσιμες. Ηδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει πρωτοβουλία για αποτελεσματική χρήση των πρώτων υλών, στην οποία συμμετέχουν επίτροποι, Πράσινοι ευρωβουλευτές, εκπρόσωποι εταιρειών, περιβαλλοντικών οργανώσεων και συνδικάτων. Λύσεις δίκαιες υπάρχουν, χρειάζεται πολιτική βούληση και υποστήριξη πρωτοβουλιών από τα κάτω.
* ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων/ ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο
Via : www.enet.gr
