του Αλέκου Λασκαράτου
Παρακολούθησα τις εργασίες του 3ου Έκτακτου Συνεδρίου της ΔΗΜΑΡ που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα την περασμένη εβδομάδα (2-5 Οκτωβρίου 2014). Τα αποτελέσματά του μπορεί να τα βρει κανείς στην ειδησεογραφία. Εκείνο στο οποίο θα αναφερθώ είναι μία αναφορά που άκουσα να επαναλαμβάνεται πολλές φορές από διάφορους ομιλητές και ομιλήτριες στις τοποθετήσεις τους.
Πολλοί σύνεδροι στις ομιλίες τους, αναφερόμενοι στους χώρους με τους οποίους η ΔΗΜΑΡ συγγενεύει, εμπνέεται ή/και ταυτίζεται ιδεολογικά, ανέφεραν -μεταξύ άλλων- την ανανεωτική αριστερά, τη ριζοσπαστική αριστερά, τη σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία, την προοδευτική (κεντρο)-αριστερά, κ.ά. Σχεδόν όλοι όσοι αναφέρονταν στους παραπάνω ιδεολογικούς χώρους έκλειναν την τοποθέτησή τους με μία αναφορά στην πολιτική οικολογία, ως χώρου από τον οποίο εμπνέεται η ΔΗΜΑΡ. Ομολογώ πως η τελευταία αυτή αναφορά, μάλλον με ενόχλησε και γιατί όσοι την ανέφεραν δεν μου έδωσαν την εντύπωση ότι γνώριζαν τι είναι η πολιτική οικολογία, αλλά και γιατί η αναφορά αυτή γινόταν, κυρίως, με το σκεπτικό του «πολιτικά ορθού» και συμπαθούς χώρου που από πολλούς θεωρείται η οικολογία.
Η Οικολογία, με την έννοια της πολιτικής οικολογίας, έχει τις ρίζες της στην επιστήμη της βιολογίας, όπου για πρώτη φορά μελετήθηκαν οι πολλαπλές και πολύπλοκες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις των ζώων και των φυτών μεταξύ τους, στα πλαίσια του Οικοσυστήματος, του συνόλου δηλαδή των βιοτικών και αβιοτικών παραμέτρων που καθορίζουν τον κύκλο της ζωής τους. Η Πολιτική Οικολογία πρόσθεσε και τον άνθρωπο σε αυτό το πολύπλοκο σύστημα σχέσεών του με το έμψυχο
και άψυχο περιβάλλον, παίρνοντας αποστάσεις από την μέχρι τότε ανθρωποκεντρική θεώρηση των πραγμάτων. Με άλλα λόγια, δεν μιλάει πια για τον άνθρωπο-και-το-περιβάλλον, διαχωρίζοντάς τον από την υπόλοιπη φύση, αλλά για τον άνθρωπο-μέσα-στο-περιβάλλον, εντάσσοντάς τον απόλυτα μέσα σε αυτό. Η θεωρία, ή ακριβέστερα οι θεωρίες, της πολιτικής οικολογίας εμφανίστηκαν στη δεκαετία του ’70, μετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973, και είναι πολλές και διαφορετικών πολιτικών αποχρώσεων, από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά. Δεν είναι τυχαίο πως η έννοια της προστασίας της φύσης και του περιβάλλοντος αποδίδεται στα αγγλικά με τον όρο conservation (δηλ. συντήρηση) of nature and environment. Συνδέεται δε για πολλούς με συντηρητικές ιδεολογίες του τύπου πατρίς-θρησκεία-οικογένεια. Δεν είναι τυχαίο πως από τους δέκα εθνικούς δρυμούς που έχουμε στην Ελλάδα, οι πέντε θεσμοθετήθηκαν επί Μεταξά και επί χούντας.
Από την άλλη, υπάρχει βέβαια η προοδευτική οικολογία, η οποία δεν βάζει τη φύση σε αντίθεση και αντιπαράθεση με τον άνθρωπο, αναγνωρίζει το πεπερασμένο των ορυκτών πλουτοπαραγωγικών πηγών και συνεπώς πρεσβεύει τη λελογισμένη χρήση τους και την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μαζί με την ύπαρξη ενός μοντέλου ανάπτυξης που αντιτίθεται στον αλόγιστο καταναλωτισμό, και την καταστροφή του περιβάλλοντος. Οι θεωρίες για τη λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη», ήταν το πιο πρόσφατο οικονομικό εργαλείο της προοδευτικής οικολογίας. Τις είχε μάλιστα ενστερνιστεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ομπάμα στην πρώτη του θητεία. Δυστυχώς έμειναν κενό γράμμα. Στην Ευρώπη, οι Σκανδιναβικές χώρες πρωτοπορούν στην εφαρμογή πολιτικών με οικολογικό πρόσημο και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Τέλος, στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος, υπάρχει η ακραία αριστερή πολιτική οικολογία, η οποία πρεσβεύει την «απανάπτυξη» και την επιστροφή σε κοινωνικές δομές αιώνων πίσω, στην προ-βιομηχανικής επανάστασης εποχή και στην εποχή του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ.
Εννοείται πως το συνέδριο της ΔΗΜΑΡ υπήρξε η αφορμή και όχι η αιτία για να αναφέρω τις παραπάνω σκέψεις και τον προβληματισμό, που πιστεύω πως πρέπει να αναπτυχθεί σε όλα τα κόμματα που θέλουν να διαχειριστούν όχι μόνο τη σημερινή καθημερινότητα των πολιτών αλλά και το μέλλον της κοινωνίας μας σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο (think global, act local). Εάν συνεχίσουν οι πολιτικοί μας οργανισμοί να βλέπουν τα πράγματα και να τα σχεδιάζουν σε βάθος τετραετίας (ή και λιγότερο) και μόνο, θα οδηγηθούμε νομοτελειακά σε οδυνηρές και δυσεπίλυτες καταστάσεις για μας και για τις επόμενες γενιές. Ήδη η κλιματική αλλαγή χτυπάει την πόρτα μας…
Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον από τριακοπενταετίας φίλο και σύντροφο, στις περί οικολογίας αναζητήσεις μας, Κ.Χ. για τις συζητήσεις που είχαμε με αφορμή αυτό το κείμενο.
πηγή: http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.politiki&id=36816#
