Του Σωτήρη Βαλντέν*
Αποχωρώντας από την κυβέρνηση μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ, η ΔΗΜΑΡ έπραξε το αυτονόητο. Ηταν η μόνη υπεύθυνη αριστερή στάση. Εξάλλου ο κ. Σαμαράς την ώθησε προς την έξοδο, προσφέροντάς της ως μόνη εναλλακτική λύση μιαν εξευτελιστική αποδοχή πραξικοπηματικών τετελεσμένων. Η ΔΗΜΑΡ επιβεβαίωσε ότι, σε αντίθεση με το βενιζελικό ΠΑΣΟΚ, και παρά τα όποια προβλήματά της, δεν έχει μεταλλαχθεί σε έναν μηχανισμό κατανομής υπουργικών και άλλων θέσεων, αλλά εξακολουθεί να έχει τις δημοκρατικές ευαισθησίες, αξιοπρέπεια και αντανακλαστικά που (πρέπει να) χαρακτηρίζουν την Αριστερά.
Η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από τη συγκυβέρνηση προκάλεσε ομοβροντία επικριτικών άρθρων και σχολίων, συχνά σε εμπαθείς και προσβλητικούς τόνους. Προερχόμενη από τους κυβερνητικούς εταίρους και τους προπαγανδιστές τους ή από το καρτέλ των ιδιωτικών ΜΜΕ που στήριξε την επιχείρηση κατά της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης, η ενορχηστρωμένη αυτή επίθεση δεν εκπλήσσει. Η ΔΗΜΑΡ, όπως και η εντυπωσιακή εγχώρια και διεθνής κατακραυγή, τους χάλασε κάπως τα σχέδια. Πιο προβληματικό είναι όταν «κεντροαριστεροί μεταρρυθμιστές» ενώνονται με τους προηγούμενους στη γενική έφοδο κατά του Κουβέλη.
Αφήνω εδώ τους μελοδραματικούς τόνους, με τους οποίους κάποιοι «αποχαιρέτησαν» Κουβέλη, ΔΗΜΑΡ ή και ανανεωτική (μόνο;) Αριστερά. Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι είχαν αποχαιρετήσει όλα αυτά από καιρό, μέχρι και ως υποψήφιοι της «Δράσης».
Ας σταθούμε όμως στα επιχειρήματά τους: «Πρόσχημα» ήταν, λέει, η ΕΡΤ για να φύγει η ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση. Πρόσχημα είναι λοιπόν η αντίδραση στην παραβίαση κάθε έννοιας νομιμότητας με την καταχρηστική χρήση Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου με δεδηλωμένη την αντίθεση της πλειοψηφίας της Βουλής; Πρόσχημα, η πλαστογράφηση δήλωσης του προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας και η μη εφαρμογή αποφάσεων του δικαστηρίου; Πρόσχημα, η παραβίαση κάθε νόμιμης διαδικασίας για την ομαδική απόλυση χιλιάδων εργαζομένων; Πρόσχημα, η αυτοκρατορική συμπεριφορά του κ. Σαμαρά απέναντι στους εταίρους του; Πρόσχημα, η αντίδραση στην εγκαθίδρυση ενός κυβερνητικού αυταρχισμού με ακροδεξιά χαρακτηριστικά, όπου η υπόθεση της ΕΡΤ αποτέλεσε απλά το αποκορύφωμα σειράς άλλων εκδηλώσεων;
Ορισμένοι έφτασαν να υπερασπιστούν ακόμη και την ενέργεια της διάλυσης της ΕΡΤ ως δείγμα «τόλμης». Θυμάστε προ τριετίας την έκκληση διανοουμένων προς την πολιτική ηγεσία να επιδείξει «τόλμη», χωρίς περαιτέρω διευκρίνιση του είδους της; Ε, να λοιπόν, που εισακούστηκαν από τον κ. Σαμαρά. Αλλοι πάλι αναγνωρίζουν ότι η κίνηση ήταν «άγαρμπη», αλλά, τι να γίνει, προέχει η επιβίωση της κυβέρνησης, οπότε η τήρηση της δημοκρατικής νομιμότητας και συμπεριφοράς είναι δευτερεύον. Φαίνεται ότι το δόγμα της «σωτηρίας της χώρας» που δανείστηκε ο πρωθυπουργός από τους δικτάτορες όλων των εποχών έχει ιδιαίτερη απήχηση και σε κάποιους «μεταρρυθμιστές».
Πρόκειται δε για τους ίδιους που δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους όταν διαδηλωτές ή συνδικάτα παραβαίνουν κάποιο νόμο ή διάταξη. Ως πού μπορούν να φτάσουν άραγε οι θιασώτες της «σωτηρίας της χώρας»; Και στην εκτροπή; Η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ, μας είπαν, σηματοδοτεί το τέλος της «Αριστεράς της ευθύνης». Πρόκειται για πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Ανεύθυνη ήταν η κίνηση Σαμαρά, όχι βέβαια η αναπόφευκτη αντίδραση της ΔΗΜΑΡ. Ο ρόλος της υπεύθυνης Αριστεράς είναι άραγε να στηρίζει έναν ανεύθυνο πρωθυπουργό, προσπαθώντας διακριτικά να συγκρατεί τους τυχοδιωκτισμούς του; Ή μήπως υπεύθυνη ήταν η στάση Βενιζέλου που, για να εξασφαλίσει μερικούς κυβερνητικούς θώκους για τον ίδιο και τους συνεργάτες του, έκανε στροφή 180°, προσφέροντας σανίδα σωτηρίας στο εγχείρημα του κ. Σαμαρά; Αλήθεια, τι έγινε η προγραμματική συμφωνία που υποτίθεται πως ήταν το μείζον για τον κ. Βενιζέλο;
Ο υπογράφων είχα βέβαια διαφωνήσει εξ αρχής με τη συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ στην κυβέρνηση Σαμαρά. Κατά τη γνώμη μου, δεν είχε θέση σε μια κυβέρνηση που έργο της είναι η υλοποίηση ενός ακραία νεοφιλελεύθερου προγράμματος που καταστρέφει την οικονομία και διαλύει την κοινωνία. Η συγκυβέρνηση υπό τον γνωστό κ. Σαμαρά και με τους δοσμένους συσχετισμούς άφηνε, νομίζω, λίγα περιθώρια για «βελτιώσεις». Εξάλλου δεν πίστεψα ποτέ πως η μη συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ θα συνεπαγόταν πολιτικό αδιέξοδο για τη χώρα, πράγμα που επιβεβαιώθηκε τώρα. Θεώρησα, τέλος, εκφυλιστικό φαινόμενο για τη δημοκρατία μας την ευκολία με την οποία οι κυβερνητικοί εταίροι αθέτησαν την προγραμματική τους συμφωνία, πριν καν στεγνώσει η μελάνη της.
Η συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ στην κυβέρνηση την οδήγησε να ασπαστεί τη ρητορική των μνημονιακών «μεταρρυθμιστών»: ότι από τη συμμετοχή της εξαρτάται δήθεν η παραμονή της χώρας στην Ε.Ε. ή και ότι η «κυβερνώσα Αριστερά» πρέπει να συμμετέχει στην κυβέρνηση παντού και πάντα, ειδάλλως απεμπολεί τις ευθύνες της. Οι αντιλήψεις αυτές αποπροσανατόλισαν μέρος των μελών και στελεχών της και αλλοίωσαν τη σύνθεση του εκλογικού της ακροατηρίου, αυξάνοντας έτσι το κόστος της απεμπλοκής, τώρα που αυτή κατέστη αναπόφευκτη. Το ίδιο ασφαλώς και ο ατυχής χειρισμός με το παζάρι για τον αριθμό των απολύσεων, την ώρα που ουσία του ζητήματος είναι η δημοκρατία.
Όμως, η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση αποκτά πρόσθετη αξία και την τιμά, ακριβώς επειδή, με το δικό της σκεπτικό, είχε αρχικά επιλέξει να συμμετάσχει.
Δεν γνωρίζω κατά πόσο η ΔΗΜΑΡ θα πληρώσει την πράξη της με εκλογική συρρίκνωση. Πάντως πολλοί από όσους σπεύδουν να προεξοφλήσουν το τέλος της είναι καταφανώς εμπαθείς και έχουν «έννομο συμφέρον» να εξαφανιστεί η ενοχλητική αυτή παρουσία. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι, στις σημερινές συνθήκες, η ΔΗΜΑΡ, αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να εφευρεθεί. Τούτο δεν προκύπτει από μια τεχνοκρατική ανίχνευση του κενού στον εκλογικό χάρτη «από τη Ν.Δ. ώς τον ΣΥΡΙΖΑ». Προκύπτει από την ανάγκη για συγκεκριμένες πολιτικές. Ο τόπος χρειάζεται μιαν αξιόπιστη αριστερή φιλοευρωπαϊκή δύναμη που να αντιπαλεύει τις πολιτικές των μνημονίων και να επιδιώκει πραγματικές μεταρρυθμίσεις με προοδευτικό πρόσημο. Μια δύναμη που να απορρίπτει αυταρχισμό και λαϊκισμό και να σέβεται τις δημοκρατικές διαδικασίες.
Μια δύναμη, τέλος, που να πατά στο έδαφος της σοσιαλδημοκρατίας και να κρατά αποστάσεις από τη δυσοσμία που αποπνέουν τα δύο κόμματα που μας έφεραν ώς εδώ. Δυστυχώς, τον ρόλο αυτό δεν τον παίζει σήμερα η αξιωματική αντιπολίτευση: δεν διαθέτει επαρκή ευρωπαϊκή αξιοπιστία και αντίθετα διαθέτει υπερβολικά μεγάλο φορτίο από την Αριστερά (και το ΠΑΣΟΚ) τού χθες. Η διαμόρφωση ενός «τρίτου πόλου» με πρωτοβουλία της ΔΗΜΑΡ είναι συνεπώς υπό τις σημερινές συνθήκες αναγκαία.
Ακούσαμε φωνές να προεξοφλούν τη δορυφοροποίηση της ΔΗΜΑΡ προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι οι ίδιες που υποστηρίζουν τη δορυφοροποίησή της στη Ν.Δ. μέσω μιας μακράς πνοής συγκυβέρνησης, τη μετάλλαξη δηλαδή της Κεντροαριστεράς σε Κεντροδεξιά. Αυτόν τον δρόμο επέλεξε ο κ. νΒενιζέλος. Και μπορεί να δούμε και παραπέρα βήματα ενοποίησης του «μετώπου της σωτηρίας», που θα καλύπτει τον χώρο από την ακροδεξιά ώς την Κεντροδεξιά.
Τρίτος πόλος όμως μπορεί και πρέπει να υπάρξει έξω από δορυφορικά σχήματα είτε της Ν.Δ. είτε του ΣΥΡΙΖΑ. Οσον αφορά τη Δημοκρατική Αριστερά δεν μπορεί βέβαια να οικοδομηθεί στη λογική των ίσων αποστάσεων ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά. Στρατηγικός στόχος θα πρέπει να είναι μια (κεντρο)αριστερή εναλλακτική κυβερνητική λύση σ’ αυτήν της σαμαρικής Δεξιάς και των συμμάχων της. Μια τέτοια λύση δεν είναι νοητή χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ, τουλάχιστον εφ΄ όσον το κόμμα αυτό παραμένει στα σημερινά του εκλογικά μεγέθη. Ταυτόχρονα όμως, όπως ήδη ανέφερα, ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ δεν συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για να ηγηθεί σε ένα αξιόπιστο τέτοιο σχήμα, το οποίο ούτως ή άλλως θα είναι πολιτικά και εκλογικά ευρύτερο του κόμματος αυτού.
Η ισχυρή αυτόνομη παρουσία της ΔΗΜΑΡ είναι πολλαπλά αναγκαία: για να συμβάλει μέσα από την αντιπαράθεση αλλά και τον διάλογο με τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και άλλους στη δημιουργία των προϋποθέσεων για μιαν αριστερή εναλλακτική κυβερνητική λύση. Αλλά και για να αποτελεί εγγύηση ότι, στις συνθήκες των νεοαποικιακών εκβιασμών της γερμανικής Δεξιάς, της προχωρημένης σήψης του παλιού πολιτικού κατεστημένου, αλλά και της πολιτικής ανωριμότητας μεγάλου μέρους της δικής μας ριζοσπαστικής Αριστεράς, η χώρα δεν θα διολισθήσει σε τυχοδιωκτισμούς.
* Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών
