Την ίδια ώρα που στη χώρα µας η Εγνατία Οδός και οι κάθετοί της άξονες έχουν µετατραπεί σε καρµανιόλα για αρκούδες, λύκους και ζαρκάδια, στο εξωτερικό ήδη από τη δεκαετία του ’90, χωρίς ειρωνείες και πικρόχολα σχόλια περί των οικολόγων που καθυστερούν ή και µπλοκάρουν τα έργα, έχουν δώσει λύση στην προστασία της άγριας ζωής κατασκευάζοντας ειδικές γέφυρες για να περνούν τα ελάφια και οι αρκούδες.
Εδώ και χρόνια στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ολλανδία, τη Γαλλία και τη Γερµανία όταν σχεδιάζουν νέους αυτοκινητόδροµους, που λόγω ανάγκης θα πρέπει να κόψουν στη µέση βιότοπο, προκειµένου οι δρόµοι να είναι απόλυτα ασφαλείς για ανθρώπους και ζώα επιλέγουν να αυξήσουν κατ’ ελάχιστο τον προϋπολογισµό του έργου σε αντίθεση µε ό,τι συµβαίνει στη χώρα µας.
Έτσι αρκούδες, ελάφια, ζαρκάδια και λύκοι, στο DNA των οποίων εδώ και πολλά χρόνια είναι καταγεγραµµένη η διαδροµή που ακολουθούν, περνούν µε ασφάλεια από τις γέφυρες και δεν αποκόπτονται εξαιτίας του αυτοκινητόδροµου. Με τον τρόπο αυτό διατηρούνται τα ενδιαιτήµατα και δεν κατακερµατίζονται κατά το δυνατόν οι οικότοποι.
Ανάλογα µε τη φύση του έργου και τα είδη της πανίδας που βρίσκονται στην περιοχή, κατασκευάζονται σήραγγες, γέφυρες ή οδογέφυρες.
Οι περισσότερες διαβάσεις άγριας ζωής, όπως λέγονται, έχουν πλάτος από 10 έως και 60 µέτρα, ενώ η επιφάνεια της γέφυρας έχει χώµα και βλάστηση που αποτελεί «πυξίδα» για τα ζώα – για τα µεγαλύτερα ζώα είναι αντίστοιχα και µεγαλύτερες οι κατασκευές.
Παραδείγµατα από το εξωτερικό
Το πρόβληµα της ασφάλειας των άγριων ζώων αλλά και των ανθρώπων προβληµάτιζε ιδιαίτερα τους υπευθύνους ενός από τα µεγαλύτερα πάρκα του κόσµου, του Εθνικού Πάρκου Μπανφ στην Αλµπέρτα του Καναδά.
Το πάρκο έκτασης περίπου 7.000 τετραγωνικών χιλιοµέτρων διασχίζει ο πολυσύχναστος αυτοκινητόδροµος Trans- Canada, µε αποτέλεσµα να έχουν συµβεί πολλά τροχαία µε ζώα.
Για να αντιµετωπίσουν το πρόβληµα προχώρησαν σε µελέτες και αποφάσισαν να κατασκευάσουν ειδικές διαδροµές για τα ζώα και συγκεκριµένα 6 γέφυρες και 35 σήραγγες.
Η πρακτική που ακολούθησαν αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιτυχηµένη, αφού από την έναρξη παρακολούθησης των διαβάσεων άγριας ζωής 11 από τα µεγάλα θηλαστικά που διαβιούν στο πάρκο, όπως αρκούδες, άλκες και κούγκαρ, έχουν χρησιµοποιήσει τις ειδικές γέφυρες και σήραγγες περισσότερες από 200.000 φορές.
Η πρακτική αυτή για την αντιµετώπιση του προβλήµατος είναι πολύ διαδοµένη επίσης στην Ολλανδία, όπου έχουν κατασκευαστεί πάνω από 600 σηµεία διέλευσης της άγριας πανίδας και χρησιµοποιούνται για να προστατευτούν οι πληθυσµοί του αγριογούρουνου, του ελαφιού, του ζαρκαδιού, ακόµα και του ασβού.
Ουραγός η Ελλάδα
Στη χώρα μας, αντίθετα, κατά τον σχεδιασμό της Εγνατίας Οδού και παρά τις επισημάνσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, όπως ο Αρκτούρος, που έχει ασχοληθεί ενδελεχώς με το θέμα, δεν ελήφθη καμιά μέριμνα με αποτέλεσμα συνεχώς να σκοτώνονται αρκούδες, λύκοι και ζαρκάδια. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνον τα τελευταία τρία χρόνια στον κάθετο άξονα Σιάτιστα – Κρυσταλλοπηγή έχουν σκοτωθεί 9 αρκούδες.
Επισημαίνεται ότι η Εγνατία Οδός Α.Ε. μετά τα συνεχή τροχαία με άγρια ζώα θα προχωρήσει σύντομα στην τοποθέτηση περίφραξης ύψους τριών μέτρων αντί 1,5 που είναι σήμερα σε όλο το μήκος του κάθετου άξονα Σιάτιστα – Κορομηλιά μήκους 50 χιλιομέτρων και στον κύριο άξονα Παναγιά -Σιάτιστα μήκους 10-15 χιλιομέτρων, έργο προϋπολογισμού 10 εκατομμυρίων ευρώ. Στην εργολαβία, πάντως, δεν προβλέπονται άλλα έργα που, σύμφωνα με τις μελέτες που έχει παρουσιάσει ο Αρκτούρος, είναι απαραίτητα, όπως αυτά της κατασκευής ή αναδιαμόρφωσης των διαβάσεων άγριας ζωής.
Επισημαίνεται ότι προβληματισμός υπάρχει και με τις επιπτώσεις από την κατασκευή του νότιου τμήματος του αυτοκινητόδρομου κεντρικής Ελλάδας Ε65. Όπως έχει εντοπίσει η περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ, καθώς τα έργα θα είναι περιφραγμένα σε όλο τους το μήκος προς αποφυγή ατυχημάτων, η απρόσκοπτη μετακίνηση της άγριας πανίδας θα είναι δυσχερής, ειδικά στα σημεία εκείνα όπου η νέα σιδηροδρομική γραμμή και ο αυτοκινητόδρομος Ε65 οδεύουν παράλληλα.
Το θετικό είναι ότι από τις προτάσεις της Καλλιστώς, έχουν εγκριθεί και ενσωματωθεί στις τελικές μελέτες 3 πράσινες γέφυρες, αρκετές κάτω διαβάσεις πανίδας και βελτιώσεις στα τεχνικά χαρακτηριστικά γεφυρών, ενώ σύντομα θα προταθούν και θα υποβληθούν επιπλέον τεχνικά μέτρα άμβλυνσης της γεωγραφικής απομόνωσης των ειδών, τα οποία αφορούν στο νότιο τμήμα του Ε65.
